Silahsızlanma Konferansı Büyük Hedeflerle Sona Erdi – Ancak Bu Hedeflere Nasıl Ulaşılacak?

Ramesh Jaura

HİROŞİMA (IPS) – Silahsızlanma ile ilgili meselelerin ele alındığı üç günlük BM konferansı, Uluslararası Nükleer Test Karşıtları Günü’nden bir gün önce, nükleer silahsız bir dünyaya öncülük edilmesi ihtiyacı vurgusuyla sona erdi, ancak bir görüş birliğine varılmadan bu hedefe nasıl ulaşılacak?

26-28 Ağustos tarihleri arasında, Japonya Dışişleri Bakanlığı ve Hiroşima Bölge Valiliği işbirliğinde, Bangkok merkezli Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Barış ve Silahsızlanma Bölge Merkezi (UNRCPD) tarafından organize edilen bu konferansa, bölge dışından da olmak üzere 80’den fazla devlet görevlisi ve uzman katıldı.

Japonya’da 25’incisi gerçekleştirilen toplantı, Hiroşima ve Nagazaki’ye nükleer bomba atılmasının ve Birleşmiş Milletler’in kurulmasının 70. yıl dönümü olması itibariyle ayrı bir önem kazanmıştır. Müzakerelerin sonunda UNRCPD direktörü Yuriy Kryvonos, nükleer silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi kapsamında eldeki imkanlar ve karşılaşılan zorluklar hakkında yapılan görüşmelerin “samimi ve dinamik” bir şekilde gerçekleştirildiğini özetledi.

BM karargahında 27 Nisan-22 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilen Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) Gözden Geçirme Konferansı, dikkatleri sunum ve açık oturumlara çekti.

NPT Gözden Geçirme Konferansını yöneten Cezayir Büyükelçisi Taous Feroukhi, bir çok hayati meselede büyük ölçüde görüş birliğine varılmış olsa da, evrensel olarak kabul görecek taslak bir nihai metin üzerinde anlaşılmasında toplantının neden başarısız olduğunu detaylı bir şekilde açıkladı. Kitle İmha Silahlarından (WMD) Arındırılmış bir Ortadoğu Bölgesi için 01 Mart 2016 tarihinde bir konferansta toplanılması teklifini Birleşik Devletler, Britanya ve Kanada reddetmişti.

Japonya dışişleri bakanı Fumio Kishida, beraberindeki birkaç devlet görevlisi ve uzman eşliğinde, Kitle İmha Silahları (WMD) meselesi yüzünden taslak nihai metnin kabul edilmeyişinden dolayı yaşadığı üzüntüyü dile getirdi.

Kishida ayrıca, Gözden Geçirme konferansında yeni bir eylem planı tesis edilmesindeki başarısızlığın, NPT’nin ömrü konusunda tartışmalara yol açtığının altını çizdi. Kishida yaptığı konuşmasında ayrıca “Ancak, bir şeyi açıklığa kavuşturmak istiyorum. NPT yönetimi, uluslararası toplumda barış ve istikrarın sağlanmasında, çok önemli bir rol oynamakta olup, bu rol bugün bile değişmemiştir.” şeklinde ekledi.

Hiroşima konferansında yalnızca, NPT’nin etkin bir şekilde uygulanmasının sürdürülmesi için alınacak tedbirlerle ilgili farklı görüşler değil, ayrıca henüz neticelenmemiş olan Nükleer Silahların Test Edilmesinin Kapsamlı Olarak Yasaklanması Anlaşmasının; nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve nükleer silahsızlanmanın arttırılması kapsamında, nükleer silahların tasfiye edilmesinde gösterilen başarı, atom silahlarının kullanımının insani sonuçları ve nükleer silahlardan arındırılmış bölgelerin öneminin anlaşılmasındaki rolü de tartışıldı.

Konuşmacılar, hükümetlerinin nükleer silahlara sahip olup olmadığına bakılmaksızın dünyadaki tüm ülkelerden insanlar için; yerel yönetimlerin, sivil toplumun ve atom bombardımanından sağ kurtulmuş çoğunluğu 80 yaş ve üzeri “hibakusha” olarak anılan insanların ifadelerinin de yer aldığı nükleer silahsızlanma konusunda verilecek eğitimlerin, nükleer silahların oluşturduğu tehdide karşı ortak bir anlayışın pekiştirilmesinde artan bir rolü olduğuna ayrıca dikkat çekti.

UNRCPD direktörü Yuriy Kryvonos, Hiroşima konferansının “Nükleer silahların kullanılması riskine karşı gezegenimizin korunması için, hedeflerimize nasıl ulaşmamız gerektiği konusunda yeni fikirlerin araştırılması adına güzel bir başlangıç” sağladığını açıkladı.

Hiroşima Bölge Valisi Hidehiko Yuzaki, şehrin belediye başkanı, aynı zamanda “hibakusha” bir babanın çocuğu ve 161 ülke ve bölgedeki 6,779 şehirden oluşan Belediye Başkanları Barış Organizasyonunun başkanı olan Karzumi Matsui ve Nagazaki’den mevkidaşı Tomihisa Taue, nükleersiz bir dünya için ortak seferberlik yürütme çağrısında bulundu. Taue aynı zamanda Japonya Nükleersiz Yerel Yönetimler Ulusal Konseyinin başkanıdır.

Hiroşima ve Nagazaki şehirlerinin liderleri, gelecek yıl Hiroşimada düzenlenecek nükleer silahsızlanma zirvesi için gelecek önerilere açık olduklarını, böylelikle nükleer silahsız bir dünya için farkındalığın arttırılmasına katkıda bulunulacağını belirtti.

Her ne kadar dışişleri yetkilileri isimlerinin öneriyle birlikte anılmasını reddetse de, Japonya Dışişleri Bakanı Fumio Kishida, Hiroşima’dan yaptığı açıklamada; nükleer silaha sahip devletlerin nükleer silaha sahip olmayan devletler ile birlikte çalışarak, nükleer silahsızlanmada ciddi bir ilerleme kaydedilmesi için istikrarlı bir şekilde gerçekçi ve somut tedbirlerin yürütülmesi gerektiğini vurguladı.

Kishida, yaklaşan BM Genel Meclisi toplantısında Japonya’nın, nükleer silahların temelli tasfiye edilmesini içeren yeni bir taslak tasarısı sunacağını açıkladı. Böyle bir tasarının, atom bombalarının atılmasının 70’inci yıldönünümünde önümüzdeki 5 yıl boyunca uluslararası toplum için Gözden Geçirme Konferansı niteliğinde olacağını ve bir rehber özelliği taşıyacağını belirtti.

Bir sonraki NPT Gözden Geçirme Konferansının 2020 yılında toplanması bekleniyor. Belediye Başkanları Barış Organizasyonu, 2020 yılında nükleer silahsız bir dünya hedefine ulaşmak için 2020 Vision Campaign isimli bir kampanya başlattı.

Bu kampanya geçici olarak, Belediye Başkanları Barış Organizasyonu’nun yönetimi tarafından, Ekim 2003’te Manchester, Britanya’daki toplantısında tanıtıldı. Aynı yılın Kasım ayında Nagazaki, Japonya’da toplanan 2’nci Nükleer Silahların Tasfiye Edilmesi Vatandaş Meclisi’nde “Nükleer Silahların Yasaklanması Acil Kampanyası” adı altında faaliyete geçirildi.

Ağustos 2005’te, Dünya Konferansı, söz konusu kampanyanın “2020 Vision Campaign” adı altında devam etmesini destekledi.

Dışişleri Bakanı Kishida, UNRCPD konferansında, Hiroşima ve Nagazaki şehirlerinin sakinleriyle ilgili görüşlerine yer verdiği mesajında, “… atom bombası gerçeği, dünya çapında hala yeterince idrak edilememektedir.”

“Nükleer silahsız bir dünya için; siyasi liderlerin, gençlerin ve dünyanın geri kalanının Hiroşima ve Nagazaki’yi ziyaret edip atom bombası gerçeğini bizzat kendileri görmeleri büyük önem taşımaktadır. Bu sayede, nükleeer silahsız bir dünyaya dair gayelerimizi paylaşabileceğimize inanmış olacağım. ” şeklinde sözlerine ekledi. (IPS, 28 Ağustos 2015)